Skażenie mikrobiologiczne produktów kosmetycznych ma ogromne znaczenie dla przemysłu. Może stać się główną przyczyną strat zarówno wizerunkowych, jak i ekonomicznych. Zanieczyszczenie kosmetyków może skutkować także przekształceniem ich w produkty niebezpieczne dla konsumentów. Częściej jednak rozwój drobnoustrojów staje się przyczyną zmian w kosmetyku, wpływając na jego zapach, kolor czy konsystencję.
Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy, że każdy produkt kosmetyczny, który dobrze wpływa na skórę, jest również świetną pożywką dla mikroorganizmów - bakterii i grzybów. Nawet jedna niewidoczna gołym okiem komórka bakteryjna lub grzybowa, w odpowiednich warunkach może błyskawicznie się rozwinąć i stworzyć kolonię.
Nadmiar bakterii i grzybów może wpływać na kosmetyk na wiele sposobów:
Mikroorganizmy w kosmetykach mogą również negatywnie wpływać na stan zdrowia konsumenta - wywoływać zarówno (przeważnie) nieszkodliwe swędzenie skóry, jak również poważne infekcje.
Najpopularniejszymi badaniami mikrobiologicznymi kosmetyków są testy na całkowitą liczbę tlenową oraz na obecność grzybów lub drożdży. Sprawdź: jakie badania muszą mieć kosmetyki przed wprowadzeniem na rynek. Pierwszy z testów polega na rozcieńczeniu produktu kosmetycznego i umieszczeniu jego niewielkiej ilości na płytce agarowej, z określonymi składnikami odżywczymi sprzyjającymi rozwojowi bakterii. Wynik testu świadczy o ilości bakterii w produkcie w momencie poddania go badaniu. Test na obecność grzybów i drożdży wykonuje się podobnie, ale próbkę wysiewa się na płytkę agarową ze składnikami odżywczymi specyficznymi dla wzrostu grzybów. Dodaje się również antybiotyk blokujący rozwój bakterii. Następnie płytkę umieszcza się w inkubatorze, a po upływie 48 godzin można obserwować wzrost grzybów.
Europejska Agencja Leków nie określa konkretnego zestawu badań mikrobiologicznych, nalega natomiast na bezpieczeństwo składników produktów, by nie szkodziły konsumentom, zobacz: obowiązkowe znaki graficzne na etykiecie kosmetyku. Najlepszym sposobem spełnienia tego wymogu jest wykonanie testów mikrobiologicznych każdej partii. Jest to odpowiedzialne postępowanie w celu ochrony zarówno konsumentów, jak i produktów.
Mikrobiolodzy stoją przed wyzwaniami, które inspirują ich do opracowania nowych formuł kosmetyków - z jednej strony produkty nie mogą być drażniące dla konsumentów, z drugiej zaś muszą być odporne na zanieczyszczenia mikrobiologiczne. Aktualne trendy w tej dziedzinie obejmują badania nad nowymi cząsteczkami o działaniu biocydowym, analizę mieszanek konserwantów oraz poszukiwanie szybkich, niezawodnych metod wykrywania skażenia mikrobiologicznego oraz testowania skuteczności konserwantów w każdym preparacie.